31. (azərbaycanca: Lizerq turşusunun dietilamid duzu)

⸻

? Tarixi:
• 1938-ci ildə isveçrədə kimyaçı Albert Hofmann tərəfindən Sandoz laboratoriyalarında sintez olunub.
• Əslində migren və tənəffüs xəstəlikləri üçün dərman kimi hazırlanırdı.
• Hofmann təsadüfən LSD-nin psixodelik təsirini 1943-cü ildə kəşf etdi və bu günə “Bicycle Day” (Velosiped Günü) deyilir – çünki o gün evə velosipedlə getdiyi zaman halüsinasiyalar yaşamışdı.

⸻

? Təsiri:
• Beyindəki serotonin reseptorlarına təsir edərək duyğuları, qavrayışı, düşüncəni dəyişir.
• Effektləri:
• Görmə və səs halüsinasiyaları
• Vaxt və məkan hissinin dəyişməsi
• Güclü emosional dalğalanmalar
• Dərin fəlsəfi və ya mistik düşüncələr
• Bəzən qorxu və panika (“bad trip”)

⸻

Təsir müddəti:
• Dozdan asılı olaraq 8-12 saat davam edə bilər.

⸻

? Dozaj forması:
• Ən çox kağız parçasına hopdurulmuş formada (blotter paper) istifadə olunur.
• Həmçinin tabletkalar, maye damcılar şəklində də olur.

⸻

Təhlükələri və riskləri:
• Asılılıq yaratmır, amma psixoloji təsirləri çox güclüdür.
• Uzunmüddətli təsirlər:
• Flashbacklər (hallusinasiya yenidən qayıda bilər)
• Psixoz, panik atak və ya travmatik təcrübələr
• Əgər şəxs öncədən psixoloji pozğunluğa meyllidirsə, şizofreniya və ya ağır nevroloji pozğunluqlar inkişaf edə bilər.

⸻

Hüquqi status:
• Çox ölkədə qanunsuzdur (Schedule I – ABŞ və Avropa ölkələrinin əksəriyyəti).
• Bəzi ölkələrdə tədqiqat məqsədi ilə istifadə olunur, çünki psixoterapiyada depressiya, PTSD və asılılıqlar üçün potensial faydaları araşdırılır.

⸻

? Elmi və terapevtik tədqiqatlar:
• Yenidən son illərdə psixiatriyada istifadə potensialı üzərində araşdırmalar başlayıb.
• Xüsusilə mikrodozlama (çox kiçik dozalarda istifadə) yaradıcılıq, diqqət və ruh halının yaxşılaşdırılması üçün öyrənilir.